ตัวย่อของหมอมีบุตรยาก

(Fertility Acronym)

18 Aug 2023

นพ.พัฒน์ศมา วิจินศาสตร์วิจัย

วว.สูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา, วว.เวชศาสตร์การเจริญพันธุ์, 

ป.ผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช, MClinEmbryol,
EFOG-EBCOG., EFRM-ESHRE/EBCOG. 

ตัวย่อทางการแพทย์หรือที่เรียกภาษาอังกฤษว่า medical acronym นั้นมีมากมายเต็มไปหมดนะครับ เพราะว่าถ้าเรียกเต็ม ๆ คนไข้อาจจะเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคหรือตายไปซะก่อนเพราะว่าคำยาวมาก อ้อ นอกจากนี้ทุกคนรู้ไหมครับว่าคำที่ยาวที่สุดในภาษาอังกฤษก็เป็นศัพท์ทางการแพทย์เนี่ยแหละ คือคำว่า pneumonoultramicroscopicsilicovolcanoconiosis มีตัวอักษรทั้งหมด 45 ตัว (เป็นโรคปอดชนิดหนึ่งเกิดจากการสูดเอาสาร silica เข้าทางลมหายใจมากเกินไป ทำให้ไปสะสมที่ปอดเกิดโรคขึ้น) ยิ่งใครก้าวขาเข้ามาสู่วงการมีบุตรยากแล้วหละก็มีตัวย่อเพียบเลยครับ แต่จะปลอบใจนิดนึงว่าคำย่อที่เราใช้กันปัจจุบันนี้นับว่าเหลือรอดมาน้อยลงไปมากแล้วนะครับ แผนกมีบุตรยากนี่เป็นเจ้าพ่อคำย่อเลยแหละ 

บทความนี้หมอรวบรวมเอาคำย่อของการรักษาเกี่ยวกับมีบุตรยากมารวมไว้ด้วยกัน สามารถกดดูคำเต็มและคำอธิบายได้ว่ามันคืออะไรครับ ดูแล้วสนุกหรือเวียนหัว comment บอกหมอนิดนึง

IUI

Intrauterine Insemination

การฉีดเชื้อผสมเทียมเข้าในโพรงมดลูก

ICI

Intracervical Insemination

การฉีดเชื้อผสมเทียมที่บริเวณปากมดลูก

IVF

In-vitro Fertilization

การปฏิสนธิภายนอกร่างกาย หรือเด็กหลอดแก้ว

ICSI

Intracytoplasmic Sperm Injection

การปฏิสนธิภายนอกร่างกายโดยใช้เข็มขนาดเล็กดูดอสุจิฉีดเข้าไปที่ส่วน ไซโตพลาสมของเซลล์ไข่

IMSI

Intracytoplasmic Morphologically Selected Sperm Injection 

เป็นเทคนิคย่อยของ ICSI อีกทีหนึ่งครับ โดยการเลือกอสุจิทำที่กำลังขยายของกล้องจุลทรรศน์ที่สูงกว่า ICSI มาก เพื่อให้เห็นลักษณะที่ผิดปกติเล็ก ๆ ของตัวอสุจิ

PICSI

Physiological Intracytoplasmic Sperm Injection

เป็นอีกเทคนิคย่อยของ ICSI เช่นเดียวกัน โดยอาศัยการช่วยคัดตัวอสุจิจาก hyaluronic acid โดยอสุจิที่ปกติจะเกาะอยู่กับบริเวณที่มี hyaluronic acidf สูง (เหมือนกับเปลือกของเซลล์ไข่ครับ)​ ถ้าอสุจิตัวไหนไม่เกาะเราก็ไม่เลือกเพราะมีโอกาสที่จะผิดปกติสูง

MSOME

Motile Sperm Organelle Morphology Examination 

เป็นเกณฑ์การประเมินคุณภาพอสุจิโดยใช้การตรวจภายใต้กล้องจุลทรรศน์กำลังขยายสูง เป็นเกณฑ์ที่ใช้เลือกอสุจิในการปฏิสนธิด้วยเทคนิค IMSI อีกด้วย

SUZI

Subzonal Insemination

เทคนิคการปฏิสนธิภายนอกร่างกายชนิดหนึ่ง ต้องเรียกว่าเป็นพี่ของ ICSI เนื่องจากหลักการเดียวกันคือการเลือกอสุจิที่ดูดีภายใต้กล้องจุลทรรศน์กำลังขยายสูง แต่ SUZI จะเป็นการฉีดตัวอสุจิที่ช่องนอกเซลล์ไข่ที่เรียกว่า perovitelline space แทนที่จะฉีดเข้าไปในเซลล์ไข่แบบ ICSI ครับ (ตามตำนานเล่าต่อ ๆ กันมาว่า ICSI เกิดจากการที่นักวิทย์จะทำ SUZI แล้วเข็มฉีดอสุจิมันพลาดทะลุเขัาไปในเซลล์ไข่ แล้วปรากฎว่าการปฏิสนธิดีกว่า SUZI มาก ถึงกับทำให้พี่สูญพันธุ์ เค้าเลิกทำกันไปหมดแล้ว)

GIFT

Gamete Intrafallopian Transfer

เมื่อก่อนจะมีคนชอบใช้คำนี้ผิดไปเรียก IVF หรือ ICSI แทนเยอะมาก ๆ GIFT คือการปฏิสนธิในร่างกายแต่อาศัยการเก็บเซลล์ไข่กับอสุจิออกมานอกร่างกายแล้วให้เค้ามาอยู่ด้วยกันเหมือนทำ Conventional IVF แต่ไม่รอให้เป็นตัวอ่อนก่อนจะย้ายกลับเข้าไป ผ่านทางการผ่าตัดผ่านกล้องใส่เข้าไปทางท่อนำไข่

ปัจจุบันไม่มีที่ใช้แล้วนะครับ อย่าไปเรียกGIFT เชียวนะ เชย

ZIFT

Zygote Intrafallopian Transfer

เป็นการปฏิสนธินอกร่างกายโดยเลี้ยงนอกร่างกายเพียงข้ามคืน แล้วย้ายตัวอ่อนระยะ 2PN ที่ได้กลับเข้าคนไข้ผ่านการผ่าตัดผ่านกล้องละใส่ตัวอ่อนเข้าไปทางท่อนำไข่

IVC

Intravaginal Culture

เป็นเทคโนโลยีการเลี้ยงตัวอ่อนภายนอกร่างกายโดยมีอุปกรณ์ที่ใส่ตัวอ่อนและน้ำยาเลี้ยงและเอาอุปกรณ์นี้ใส่ไว้ในช่องคลอดของคนไข้ ให้ดูแลกันเอง 

PESA

Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration

เป็นเทคนิคการเจาะเอาตัวอสุจิออกมาจากท่อลำเลียงอสุจิส่วน epididymis (ท่อส่วนที่เป็นแหล่งอนุบาลตัวอสุจิให้วิ่งไปข้างหน้าได้) ทำในคนไข้ที่ไม่มีตัวอสุจิออกมาด้วยแต่อัณฑะยังมีการสร้างตัวอสุจิอยู่

TESE

Testicular Sperm Extraction

เป็นเทคนิคการผ่าตัดจุลศัลยกรรม (microsurgery) เพื่อเอาท่อที่สร้างตัวอสุจิ (seminiferous tubules) ออกมาเพื่อไปแยกเอาตัวอสุจิออกเพื่อไปใช้ปฏิสนธิกับไข่โดยวิธี ICSI 

ROSI

Round Spermatid Injection

เป็นการปฏิสนธินอกร่างกายที่อาศัย micromanipulator เช่นเดียวกับ ICSI ครับ แต่อสุจิที่ฉีดเข้าไปเป็น round spermatid คือตัวอสุจิที่ยังเจริญไม่เต็มที่ ยังไม่มีหาง เป็นแค่เซลล์กลม ๆ ใช้ในกรณีที่ฝ่ายชายไม่มีตัวอสุจิปกติที่จะเลือกมา ICSI ได้เลย 

PGT

Preimplantation Genetic Testing

หมายถึงการตรวจทางพันธุกรรมในตัวอ่อนก่อนการย้ายกลับเข้าไปในโพรงมดลูก โดยมีการตรวจหลายวัตถุประสงค์ ได้แก่