นพ.พัฒน์ศมา วิจินศาสตร์วิจัย
วว.สูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา, วว.เวชศาสตร์การเจริญพันธุ์,
ป.ผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช, MClinEmbryol,
EFOG-EBCOG., EFRM-ESHRE/EBCOG.
การทำเด็กหลอดแก้วหรือทางการแพทย์เรียกว่าการทำ IVF (in-vitro fertilization) หรือ ICSI อิ๊กซี่ (intracytoplasmic sperm injection) ซึ่งมีขั้นตอนตั้งแต่การกระตุ้นไข่ (ovarian stimulation) เก็บไข่ (ovum pick-up; OPU) ปฏิสนธินอกร่างกาย (in-vitro fertilization; IVF/ICSI) เลี้ยงตัวอ่อนนอกร่างกาย (embryo culture) แช่แข็งตัวอ่อน (embryo vitrification/freezing) ตัดเซลล์ตัวอ่อนเพื่อตรวจโครโมโซม (trophectoderm biopsy for preimplantation genetic testing) การตรวจโครโมโซมในตัวอ่อนก่อนการฝัง (preimplantation genetic testing for aneuploidy; PGT-A) ละลายตัวอ่อนแช่แข็ง (embryo thawing) และย้ายกลับตัวอ่อน (embyro transfer)
ในต่างประเทศส่วนใหญ่จะไม่นับการฉีดเชื้อผสมเทียม (intrauterine insemination;IUI) เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของ ART แต่ในประเทศไทยตาม พรบ. คุ้มครองเด็กที่เกิดโดยอาศัยเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ พ.ศ.2558 ได้นับรวมเอา IUI เป็นหนึ่งในกระบวนการ ART ด้วย
เนื่องจากการทำเด็กหลอดแก้วค่อนข้างซับซ้อนจากกระบวนการรักษาทั้งหมดมีความซับซ้อนอันเนื่องมาจากมีหลายขั้นตอน แต่ละขั้นตอนมีบุคลากรที่เกี่ยวข้องหลายสาขาและการรักษามีความเป็นปัจเจกทั้งของตัวแพทย์ผู้ดูแลและคนไข้ แต่ละหัวข้อหมอจะพยายามเขียนให้เข้าใจง่าย มีภาพประกอบหรือเปรียบเทียบกับเรื่องใกล้ตัวให้เข้าใจง่ายขึ้น โดยอ้างอิงจากคำแนะนำหรือความรู้ที่เป็นที่ยอมรับกันในวงกว้าง แต่ในบางหัวข้ออาจจะเป็นความเห็นส่วนตัวซึ่งมาจากการศึกษาค้นคว้าร่วมกับประสบการณ์การดูแลคนไข้มีบุตรยากมากว่า 10 ปี คิดว่าทุกคนน่าจะเข้าใจได้ไม่ยาก
ภาพรวมของการรักษาด้วยเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ได้แสดงในรูปภาพที่ 1
รูปภาพที่ 1 แสดงขั้นตอนการรักษาในการทำเด็กหลอดแก้ว